Sitemizde yayınlanan makaleler ve diğer hukuki metinler; yazarın bilimsel kriterleri esas alarak oluşturduğu kişisel hukuki görüş ve değerlendirmelerinden ibarettir. Hukuki danışma niteliği taşımaz ve hukuk büromuz açısından hukuki sorumluluk doğurmaz. Somut hukuki sorularınız için doğrudan bir avukatın danışma hizmetine başvurmanız önemle tavsiye olunur.

Giriş

Ülkemizde kurulmuş bulunan ve/veya başka ülkede kurulmuş olsa bile Türk Hukuku’nun uygulanacağı kararlaştırılmış bulunan birçok şirket bulunmaktadır. Süreklilik ve sevk-idare açısından en çok tercih edilen sermaye şirketi türü anonim şirketlerdir. Anonim şirketlerde sermaye artırımı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 456-472 numaralı maddelerinde düzenlenmiştir. İşbu yazımızda anonim şirketlerde sermaye artırımına ilişkin sebep ve işleyişe değineceğiz.

Sermaye Artırım Sebepleri

Yürürlükte bulunan mevcut kanunlarımız çerçevesinde sermaye artırımı için özel bir sebebin veya şartın gerçekleşmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak uygulamada en çok sermaye artırım sebepleri sınırlayıcı olmamak kaydıyla aşağıda sıralanmıştır:

• Şirketin kuruluşu esnasında tayin edilmiş olan sermayenin şirketin faaliyet hacmi gereğince yetersiz olduğunun/kaldığının anlaşılması
• Şirketin kuruluşundan sonra faaliyet alanın genişletilmek istenmesi
• Ekonomik dengesizlikler (kur farkı, paranın satın alma gücündeki değişiklik vs.) nedeniyle sermaye artırımının gerekmesi
• Şirket işleyişindeki aksaklıklar nedeniyle sermayenin yanlış kullanımı ve tüketilmesi
• Özel şartlardan kaynaklanan nedenler (katılmak istenen ihale için ihale makamının özel bir sermaye miktarı belirlemiş olması)

Yukarıdaki sebeplerden veya bunlarla sınırlı kalmamak üzere başkaca herhangi bir sebepten sermaye artırımı ihtiyacı duyan anonim şirketler usulüne uygun şekilde dilediği zaman sermaye artırımı yapma hakkına sahiptir.

Sermayenin Artırılması Yolları

Sermaye artırımına ihtiyaç duyulan anonim şirketlerde aşağıdaki yollardan biri seçilerek sermaye artırımı yapılması mümkündür:

• Yeni hisse senedi çıkartmak
• Şirkette mevcut ortakların sermaye paylarını arttırmak
• Şirketin yedeklerini ve dağıtılmamış kar paylarını, değer artış fonlarını, şirket borçlarını sermayeye çevirmek
• Farklı bir tüzel kişilik ile birleşme/devralma yapılması

Sermaye Artırımında İzlenecek Süreç

Sermaye artırımına ihtiyaç duyulan anonim şirketlerde hangi yolla sermaye artırımı yapılacağı kararlaştırıldıktan sonra aşağıdaki sürecin takip edilmesi gerekmektedir:

1. Anonim şirketlerde, sermaye artırımının tescili; esas sermaye sisteminde genel kurul, kayıtlı sermaye sisteminde ise sermaye artırım işlemlerinin tamamlandığına ilişkin yönetim kurulu kararının alınmasını izleyen otuz gün içinde yönetim kurulu tarafından şirket merkezinin bulunduğu yer müdürlüğünden istenir.
2. Sermaye artırımının, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde tescil edilemediği takdirde, genel kurul ya da yönetim kurulu karan ve alınmışsa izin geçersiz hale gelir ve bu hususu doğrulayan müdürlüğün yazısının ilgili bankaya verilmesi üzerine, bedeller banka tarafından sahiplerine geri verilir.
3. Bilançoda sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği fonların bulunması hâlinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, nakdi sermaye taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırılamaz. Hem bu fonların sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda sermayenin taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırılabilir.

İlgili Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne başvuru yapılırken istenilen belgeler aşağıda sıralanmıştır:

1. Şirket sözleşmesi değişikliği Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şirketler için bu izin veya uygun görüş yazısı
2. Esas sermaye sisteminde sermaye artırımına ilişkin noter onaylı Genel Kurul Toplantı Tutanağı (TTK 64/4 – 375/f ye göre GKTM defterine yapıştırılmalı) (1 asıl - 2 fotokopi), kayıtlı sermaye sisteminde ise noter onaylı Yönetim Kurulu Sermaye Artırımı Kararı (1 asıl - 1 fotokopi)
3. Artırılan sermayeyi oluşturan payların tamamının taahhüt olunduğunu gösterir yeni şeklini gösteren değişik şirket sözleşmesi Yönetim Kurulu Sermaye Artırımı tadil metni (1 asıl)
4. Sermaye artırımının türüne göre Yönetim Kurulu Sermaye Artırımı Beyanı (1 asıl)
5. Sermaye artırımı sadece iç kaynaklardan veya sermaye taahhüdü yoluyla ya da sermaye taahhüdü ile birlikte iç kaynaklardan yapılıyorsa, sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğuna ilişkin YMM veya SMMM raporu (1 asıl) ile müşavirin faaliyet belgesi ya da denetime tabi şirketlerde denetçinin bu tespitlere ilişkin raporu ile denetçilik belgesi
6. Ayni sermaye konulması halinde; konulan ayni sermaye ile sermaye artırımı sırasında devralınacak işletmeler ve ayni varlıkların değerinin tespitine ilişkin mahkemece atanan bilirkişi tarafından hazırlanmış değerleme raporları ve mahkeme kararı (1 onaylı sureti)
7. Konulan ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlamanın olmadığına dair ilgili sicilden alınacak yazı (1 asıl)
8. Ayni sermaye olarak konulan taşınmazın, fikri mülkiyet haklarının ve diğer değerlerin kayıtlı bulundukları sicillere şerh verildiğini gösteren belge ( 1asıl)
9. Rüçhan haklarının sınırlandırılması veya kaldırılmasının gerekçelerini, yeni payların primli ve primsiz çıkarılmasının sebeplerini ve primin nasıl hesaplandığını gösterir yönetim kurulu raporu (TTK-461/2) (tescil ve ilan edilir)
10. Şirket sözleşmesinin ve 6362 sayılı Kanun’un pay bedellerinin ödenmelerine ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, pay bedellerinin en az ¼’ünün (yüzde 25’inin) ödendiğine dair banka mektubu ve dekontu
11. Genel kurulun şirket sözleşmesinin değiştirilmesine, yönetim kuruluna sermayenin artırılması konusunda yetki verilmesine dair kararı ile yönetim kurulunun sermayenin artırılmasına ilişkin karan imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal edici mahiyette ise, imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunun alacağı kararın noter onaylı örneği ile genel kurul kararına olumsuz oy verenlerin, en az nisabı oluşturan sayıda imzalarını içeren liste ve ortak bir tebligat adresi
12. Artan sermayenin; 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a göre onbinde dördünün ödendiğine dair dekont. (Müdürlüğün bağlı olduğu Oda veznesine veya Odanın banka hesabına yatırılacaktır).
13. Hazır Bulunanlar Listesi (1 asıl)
14. Bakanlık temsilcisi atama yazısı (Bakanlık temsilcisi bulundurma zorunluluğu olan toplantılarda) (1 asıl)
15. Çağrılı genel kurullarda Yönetim Kurulu Gündem kararı (1 fotokopi)
16. Çağrılı genel kurullarda gündemin yayımlandığı sicil gazetesi fotokopisi ile iadeli taahhütlü gönderi fotokopileri.
17. Sermaye artışı ile dışarıdan alınan yeni ortak tarafından karşılanacaksa noterden iştirak taahhütnamesi (1 adet asıl)
18. Sermaye artırımına ilişkin dilekçe

Başvuruya İlişkin Özel Durumlar

1. Sermaye artırımının sadece iç kaynaklardan yapılması durumunda, şirket sermayesinin özvarlık içinde korunduğunu, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğunu doğrulayan yönetim kurulunun açık ve yazılı beyanı ile genel kurul tarafından onaylanmış yıllık bilanço, bilanço tarihinin üzerinden altı aydan fazla zaman geçmiş olması halinde ise yönetim kurulu tarafından onaylanmış ara bilançonun müdürlüğe verilmesi halinde yukarıda 5. maddede belirtilen rapor aranmaz.
2. Artırılan sermayenin değişik şirket sözleşmesinde taahhüt edilmemesi halinde Kanunun 459’uncu maddesine uygun olarak düzenlenmiş taahhüt sahibinin imzasını taşıyan iştirak taahhütnameleri de müdürlüğe verilir.
3. Yönetim kurulu yeni pay alma hakkının kullanılabilmesinin esaslarını bir karar ile belirler ve bu kararda pay sahiplerine en az on beş gün süre verir. Sermaye artırımının tescilinden önce, yönetim kurulunun yeni pay alma hakkının kullanılması esaslarının belirlenmesine ilişkin Yönetim Kurulu Kararı tescil ve ilan edilmelidir (TTK-461/3). Genel Kurulun tescilinden önce; sermaye artırımının bazı pay sahipleri aleyhine sonuç doğurmaması için şirketin tüm pay sahipleri tarafından rüçhan haklarını kullanmayacaklarına dair beyanın müdürlüğe verilmesi halinde Türk Ticaret Kanunun 461 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen işlemin yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
4. Genel kurulun sermaye artışı kararından itibaren otuz gün içinde müdürlüğe başvurulması gerekmektedir.
5. Sermaye olarak konulan ve tapu, gemi ve fikri mülkiyet ile benzeri sicillerde kayıtlı bulunan mal ve hakların şirket adına tescilinin gecikmeksizin yapılması amacıyla; Ticaret Sicili Müdürlüğü tarafından sermaye artırımının tescili ile eş zamanlı olarak ilgili sicillere bildirimde bulunulur.
6. Sermaye olarak konulabilen “Ayni sermaye - İşletme devri - Geçmiş yıl karları - Ortakların şirketten alacakları - Sermaye düzeltmesi olumlu farkları - Gayrimenkul satış karları - Nakdi Sermaye” hangisi veya hangileri varsa açıkça belirtilerek karar alınması gerekmektedir.
7. Ortakların şirketten alacaklarının (Ortaklara Borçlar) SMMM veya YMM ya da denetime tabi şirketlerde denetçinin raporu ile sermayeye artırımına konu edilebilmesi için; bu alacağın yalnızca şirkete nakit olarak verilen borçtan kaynaklanması ve ibraz edilen raporda bu alacağın nakdi borçlanmadan kaynakladığının açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Bu alacaklar nakit borçlanmadan kaynaklanmıyorsa 6102 sayılı TTK 343. maddesi gereği şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce hazırlanacak raporla yapılması gerekmektedir.

Sonuç

Anonim şirketlerde şirketin ihtiyaç duyması halinde sermaye artırımı yapması mümkündür. Bu durumda öncelikli olarak şirketin ne şekilde sermaye artırımı yoluna gideceğini kararlaştırması gerekmektedir. Kararlaştırmanın ardından yukarıda detaylıca belirtildiği üzere kanuna uygun şekilde aldığı kararların tasdik ve tescili gerekmektedir.

Av. Arb. Zafer TUNA