Sitemizde yayınlanan makaleler ve diğer hukuki metinler; yazarın bilimsel kriterleri esas alarak oluşturduğu kişisel hukuki görüş ve değerlendirmelerinden ibarettir. Hukuki danışma niteliği taşımaz ve hukuk büromuz açısından hukuki sorumluluk doğurmaz. Somut hukuki sorularınız için doğrudan bir avukatın danışma hizmetine başvurmanız önemle tavsiye olunur.

Giriş

Şirket birleşmeleri, modern iş dünyasında sıkça başvurulan bir strateji haline gelmiştir. Bu süreç, iki ya da daha fazla kişinin mallarını ya da emeklerini ortak bir amaç doğrultusunda birleştirerek oluşturdukları tüzel kişilikleri kapsar. Şirketler, yalnızca bireyler tarafından değil, aynı zamanda mevcut tüzel kişiliklerin birleşmesiyle de kurulabilir. Bir şirketin var olabilmesi için öncelikle bir şirket kurma sözleşmesinin bulunması gereklidir.

Türkiye’de şirket birleşme ve devralmalarına ilişkin yasal düzenlemeler, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. TTK'nın 136 ila 158. maddeleri arasında şirket birleşmeleri ve devralma süreçleri ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu maddeler, birleşme türlerini, birleşme sözleşmesini, raporları, ortakların haklarını, alacaklıların korunmasını, birleşmenin sonuçlarını ve tescil süreçlerini kapsamaktadır. Bu yasal düzenlemeler, birleşme süreçlerinin şeffaf ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlar.

Şirket Birleşmesi Nedir?

Şirket birleşmesi, iki ya da daha fazla şirketin tek bir çatı altında toplanarak yeni bir şirket oluşturması sürecidir. Bu süreç, bir şirketin başka bir şirketi satın alması veya benzer sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin bir araya gelmesiyle gerçekleşebilir. Şirket birleşmesi, devrolunan şirketin mal varlığının devralan şirkete geçmesi ve bu esnada devrolunan şirketin tasfiyesiz olarak sona ermesiyle karakterizedir. Bu şekilde, devralan şirket devrolunan şirketin tüm mal varlığını bünyesine katar.

Şirket Birleşmesinin Nedenleri

Küreselleşmenin etkisiyle artan rekabet ortamı, şirketleri maliyetlerini düşürmek ve rekabet güçlerini artırmak için birleşmeye yönlendirmektedir. Ayrıca, bilişim teknolojilerindeki gelişmeler de şirketler arası birleşmeleri teşvik etmektedir. Şirket birleşmelerinin temelinde yatan nedenler arasında makroekonomik konjonktür, sektörel dinamikler ve ülkelerin birleşmelerle ilgili yasal düzenlemeleri yer alır. Temelde şirketler, birleşerek sahip oldukları net değeri artırmayı hedeflerler.

Küçük ve orta ölçekli şirketler, iç kaynaklarla büyüme konusunda sıkıntı yaşadıklarında, büyük şirketlerle birleşme yolunu tercih edebilirler. Bu birleşme sonucu ortaya çıkan yeni şirketin piyasa değeri, birleşen şirketlerin toplam değerinin üzerinde olabilir. Üretim yöntemlerinin ve teknolojinin birlikte kullanılabilmesi için de şirket birleşmeleri gerçekleştirilebilir. Ayrıca, kötü yönetilen şirketlerin atıl aktiflerinin daha iyi yönetilen bir şirket tarafından verimli şekilde kullanılması da birleşme nedenlerinden biridir.

Şirketler, birleşme yoluyla karlılıklarını ve vergi avantajlarını da maksimize edebilirler. Örneğin, kar eden bir şirket, zarar eden bir şirketi satın alarak vergi avantajı elde edebilir. Psikolojik etkenler de birleşme kararlarında etkili olabilir; bir kişinin yönetim yeteneklerini sergileme isteği veya şirketin devamlılığını güvence altına alma arzusu bu kararlarda rol oynayabilir.

Şirket Birleşme Koşulları

Şirket birleşmeleri, stratejik bir adım olarak kabul edilir ve Türk Ticaret Kanunu’nun 147. maddesi kapsamında düzenlenir. Bu kanuna göre, birleşmeler sadece aynı türden şirketler arasında yapılabilir. Komandit ve kollektif şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve anonim şirketler aynı türden kabul edilir. Sermaye şirketleri, kooperatifler ve devralan şirket olmak kaydıyla kollektif ve komandit şirketler; şahıs şirketleri ise devrolunan şirket olmak kaydıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir.

Halka açık anonim şirketlerde birleşme söz konusu olduğunda, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tebliğlerine uyulması gerekmektedir. Birleşen anonim ortaklıklardan birinin halka açık olması durumunda, ihraç edilecek senetlerin SPK’ya kaydettirilmesi zorunludur. SPK’dan onay alınmadan genel kurulda birleşme sözleşmesi onaylanamaz ve hisse senetleri kaydedilemez.

Tasfiye halinde bulunan şirketlerin birleşmeye katılabilmesi için mal varlıklarının dağıtılmasına başlanmamış olması ve tasfiye halindeki şirketin devrolunan şirket pozisyonunda olması gereklidir. Sermaye kaybı yaşayan veya borca batık olan şirketler, bu durumlarını karşılayabilecek mal varlığına sahip bir şirketle birleşebilirler.

Şirket Birleşmesi Nasıl Yapılır?

Şirket birleşmeleri, devralma yoluyla ya da yeni bir kuruluş oluşturma yoluyla gerçekleştirilebilir. Yeni kuruluş yöntemi, iki veya daha fazla ticari şirketin birleşerek yeni bir şirket oluşturmasıyla yapılır. Bu durumda, birleşen şirketler tasfiye olmadan dağılır ve mal varlıkları yeni kurulan şirkete devredilir. Bu süreçte, birleşen şirketlerin tüzel kişilikleri sona erer ve ticaret sicilinden terkin edilir.

Devralma veya katılma şeklinde gerçekleşen birleşmelerde, bir şirket diğerini bünyesine katar. Devir alan şirket varlığını sürdürürken, devrolunan şirket mal varlıklarını devralan şirkete aktarır ve tüzel kişiliğini kaybeder. Bu tür birleşmelerde, iltihak eden ortaklıklar tasfiye olmadan infisah eder.

Şirket Birleşmesinde Gerekli Belgeler

Devralma şeklinde gerçekleşen şirket birleşmelerinde, her iki tarafın ibraz etmesi gereken belgeler bulunmaktadır. Devir olan şirketin sunması gereken belgeler arasında ticaret siciline hitaben hazırlanan dilekçeler, birleşme sözleşmesi, genel kurul kararı, son bilanço ve ara bilançolar gibi belgeler yer alır. Ayrıca, sermaye kaybı veya borca batıklık durumunun doğrulanması için YMM ya da SMMM raporları gereklidir.

Devralan şirket açısından ise birleşme sözleşmesi, genel kurul kararı, bilanço ve ara bilançolar gibi belgeler sunulmalıdır. Birleşmeye taraf olan şirketlerin yönetim organları tarafından hazırlanan birleşme raporu ve inceleme haklarına ilişkin belgeler de sunulması gereken dokümanlar arasındadır.

Şirket Birleşme Sürecinin Sonuçları

Şirket birleşmeleri sonucunda devrolunan şirketin mal varlığı devralan ya da yeni kurulan şirkete geçer. Bu süreçte, devrolunan şirket sona erer ve tüm aktif ve pasif mal varlığı devralan veya yeni kurulan şirkete devredilir. Bu durum külli halefiyet olarak adlandırılır.

Birleşme sonucunda ortadan kalkan şirketin mal varlığı karşılığında, yeni şirketin payları oluşturulur. Devralan şirket, devrolunan şirketin pay sahiplerine gerekli olan payları sağlar. Yeni kuruluş durumunda ise kurulan şirkette pay sahiplerine önceki şirketlerindeki haklar kadar pay verilir.

Birleşme kararının alınmasının ardından, birleşmenin tescil edilebilmesi için yönetim organlarının ticaret siciline başvurması gereklidir. Ticaret siciline tescili yapılmadan birleşme geçerlilik kazanmaz.

Şirket Birleşmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Şirket birleşmeleri esnasında yazılı bir birleşme sözleşmesinin yapılması zorunludur. Bu sözleşmede birleşmeye katılan şirketler, birleşme koşulları ve pay dağılımı belirtilir. Birleşme raporu, birleşmenin amaçlarını ve sonuçlarını içerir ve yönetim organları tarafından hazırlanır. Küçük ve orta ölçekli şirketlerin birleşme raporu hazırlaması, tüm ortakların onayı ile zorunlu değildir.

Birleşme sözleşmesi, birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları tarafından imzalanır ve genel kurulda onaylanır. Genel kurulda sağlanması gereken oy oranı şirket türüne göre farklılık gösterir. Birleşme kararının alınmasının ardından, yönetim organlarının birleşme işlemini tescil ettirmesi için ticaret siciline başvurması gereklidir. İlan, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yapılır.

Devralan şirket açısından, birleşme yeni kuruluş şeklinde yapılmışsa yeni şirketin kuruluş belgelerinin sicile ibrazı gereklidir. Tasfiye halinde devrolunan şirketin mal varlığının pay sahipleri arasında dağıtılmasına başlanmamış olması zorunludur. Türk Ticaret Kanunu’nun 147. maddesine uygun şekilde birleşme raporunun sunulması da gerekmektedir.

Sonuç

Şirket birleşmeleri, rekabetin yoğun olduğu iş dünyasında stratejik bir büyüme ve güçlenme yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Birleşmeler, şirketlerin maliyetlerini düşürmelerine, pazar paylarını artırmalarına ve rekabet avantajı elde etmelerine olanak tanır. Bu süreçte yasal düzenlemelere uygun hareket edilmesi ve gerekli belgelerin eksiksiz sunulması, birleşmenin başarılı bir şekilde tamamlanması için kritik öneme sahiptir. Birleşme sürecinin doğru yönetilmesi, şirketlerin uzun vadeli başarısını ve sürdürülebilir büyümesini destekler.

Av. Selçuk ŞAHİN

SELÇUK ŞAHİN HUKUK BÜROSU